De ontmoeting met Noomi Rapace (30) openbaart zich als een schok. De transformatie van deze jonge actrice is verbluffend. De fragiele Rapace is in niets de robuuste, getergde Lisbeth Salander die zij met veel verve neerzet in de Millennium trilogie. Het maakt haar prestatie des te imposanter. Zelfbewust is autodidact Rapace wel. Ze weet wat ze niet en wat ze wel wil. Rapace gaat voor realisme. De forse tatoeage is het enige aan Lisbeth Salander dat niet echt is, laat ze lachend weten. De rest behoort tot de gedaanteverwisseling die Rapace onderging om leven te blazen in één van de meest intrigerende vrouwen die sinds lange tijd over het filmdoek paradeerde.
Noomi Rapace was onlangs voor een bliksembezoek in Nederland. De Millennium trilogie houdt haar ook na de afronding flink bezig. Na het grote succes in Scandinavië verovert de trilogie naar de boeken van Stieg Larsson nu ook de rest van de wereld.
Voor de winterkou hier in Nederland haalt Rapace haar schouders op. Als Zweedse is dit soort wintertaferelen haar niet vreemd. De kou buiten staat haaks op de warme persoonlijkheid die in de gemoedelijke interviewruimte ronduit praat over haar werk, haar ervaringen en de pittige rol van Lisbeth Salander.
Lisbeth Salander en Mikael Blomkvist (Michael Nyqvist) hebben een heel intense en complexe relatie. Heeft dat nog invloed gehad op de casting? Wie werd er eerst gecast?
“Ik zou het eerlijk gezegd niet weten. Ik weet wel dat regisseur Nils Arden Oplev het heel moeilijk vond om de juiste Lisbeth te vinden. Hij was ervan overtuigd dat haar casting echt een probleem zou worden. Toen hij voor het eerst foto’s en beeldmateriaal van mij onder ogen kreeg zei hij aanvankelijk ‘nee’. Hij dacht dat ik te vrouwelijk en te schattig was en niet de juiste look had. Zoals we weten bedacht hij zich maar ik weet dat er heel wat acteurs en actrices in aanmerking kwamen voor de rollen van Lisbeth en Mikael. Toen ik de rol van Lisbeth kreeg heb ik Nils gezegd dat ik de tijd en de mogelijkheid moest krijgen om mijzelf voor te bereiden op de rol en ook uiterlijk een verandering te ondergaan. Ik wilde ook motor leren rijden en mijn eigen vechtscènes doen. Ik wil dingen graag zelf doen, ze zelf ervaren en beleven. Ik houd er niet zo van om net te doen alsof en het werk aan een ander over te laten.”
Had je er moeite mee om het karakter van Lisbeth na drie films los te laten?
“Nee, het is goed om haar te laten gaan. Ik ben niet erg aan haar gehecht en ik wil ook graag weer verder. Maar ik kan niet ontkennen dat het aanvankelijk een onwerkelijke ervaring was. Vooral omdat ik Noomi en Lisbeth soms moeilijk kon scheiden. Na een tijdje wordt je toch een mix van beide personen. Dat komt door de wijze waarop ik werk. Ik laat de karakters die ik speel altijd erg diep in mijn leven komen. Ik denk dat je dat als actrice ook moet doen.”
Waarom laat je Lisbeth zo diep in je eigen leven toe. Ze is toch fundamenteel anders dan jijzelf?
“Kijk, Lisbeth bestaat eigenlijk alleen op papier, in het scenario. Ik moet haar als actrice tot leven brengen. De enige manier voor mij om dat te doen is door helemaal in haar huid te kruipen en mijn eigen leven te gebruiken om haar leven in te blazen. Dan wordt het wat vreemd wanneer je klaar bent. Als je aan een nieuwe rol begint ebt dat gevoel langzaam weg. Maar eerlijk is eerlijk, ze zal nooit helemaal verdwijnen. Ik ben toch de persoon die haar leven heeft gegeven.”
Nam je Lisbeth ook mee naar huis?
“Iedere dag…maar in de loop van de tijd leer je daar redelijk mee om te gaan. Ze zit altijd in me en ik heb geleerd om haar op het juiste moment los te laten en op andere momenten juist rustig te blijven. Toch waren er momenten dat ik niet in de gaten had hoeveel Lisbeth mij raakte en mijn handelen beïnvloedde. Voor mijn man, mijn zoon en onze vrienden leverde dat soms onverwachte situaties op waarbij ze zich afvroegen of ze nu met Lisbeth of met Noomi te maken hadden.”
Wat was voor jou belangrijk in het vormen van Lisbeth als karakter van vlees en bloed?
“Lisbeth is iemand die geen regels accepteert, ze is een zelfbewuste moderne vrouw die zich door niemand de les laat lezen. Ze gaat ook in tegen het geldende schoonheidsideaal waar alle vrouwen er het zelfde uit moeten zien. Ze wil niet beoordeeld worden naar haar uiterlijk maar naar haar persoon, ze wil een mens zijn. Daarom heeft ze bijvoorbeeld okselhaar en bepaalt zelf of ze seks heeft mannen of vrouwen. Daarbij is ze ook heel koppig en tegendraads. Lisbeth doet precies het tegenovergestelde van de norm.”
Daarbij beschikt ze ook over een flinke dosis lef.
“Ja, maar dat is vooral om te overleven. Ik denk dat ze echt bang is voor veel dingen maar laat die angst niet haar leven bepalen. Ze is heel praktisch en pragmatisch. Wanneer je zoveel vreselijke dingen hebt meegemaakt als Lisbeth leer je op een gegeven moment hoe je angst onder controle kunt houden. De meeste mensen raken verlamd door angst en kunnen niets meer. Lisbeth blijft vooral koel en rationeel.”
Lisbeth krijgt in de films inderdaad heel wat voor haar kiezen, zowel fysiek als mentaal. Met welke scènes had je de meeste moeite?
“De scene in de eerste film waarin ik wordt verkracht en de man later zelf te grazen neem. De opnames van die scene duurden een week. Het was een hel maar ook een uitdaging. We deden geen repetities. We spraken de scene alleen door en bakenden de grenzen af om te bepalen hoever we zouden gaan. Daarna gingen we aan de slag. Natuurlijk heeft een scene als deze zijn uitwerking. Hij laat sporen na. Het was pittig maar ook interessant.”
De Millennium trilogie geeft geen bijster vrolijk beeld van de wereld waar we in leven. Het is vooral de vaak inktzwarte schaduwzijde die belicht wordt. Als je stilstaat bij de wereld van Stieg Larsson en de films, wordt je dan niet bang?
“Nee, niet echt maar dat moet je ook niet doen. Anders bouw je een kooi om jezelf heen. Je moet natuurlijk realistisch blijven. Ik geef mijn zoon ook mee dat de wereld er voor hem is en dat er van alles mogelijk is. Ik geef hem niet mee dat hij voortdurend op zijn hoede moet zijn. Als je de hele dag angstig rondloopt trek je alleen maar ellende aan omdat je een makkelijk slachtoffer bent. Daarmee niet gezegd dat we niet in een harde en brute wereld leven. Ik zie iedere dag dingen waar ik me echt druk om kan maken. Ik vind het vreselijk dat geld voor een groot deel ons leven moet bepalen. Ik denk dat je ook niet echt interessante films kunt maken als je het alleen maar voor het geld doet.”
De Millennium trilogie is jouw internationale doorbraak geworden. Ben je nu een ster?
“Haha, ja maar eigenlijk haat ik dat. Ik wil geen ster zijn. Mijn droom is te acteren. Ik houd veel van mijn werk en sta met beide benen op de grond. Maar goed, ik kan niet voorkomen dat ik nu heel bekend ben en het helpt om nu ook buiten Zweden te werken. De Zweedse filmindustrie is natuurlijk maar klein en iedereen kent elkaar.
Zou je richting Hollywood willen?
“Ach, ik geef eigenlijk niet zoveel om Hollywood. Ik denk dat het niet zo belangrijk is waar je films maakt. Ik ben geen grote fan van de pure Hollywood producties. Ik houd meer van films die echt iets te zeggen hebben, die in de realiteit staan en over mensen gaan. Dat zie je doorgaans niet in die grote Hollywood producties. Wat je wel steeds vaker ziet is dat Hollywood coproducties maakt met onafhankelijke filmmakers. Hollywood is niet meer wat het geweest is.”
De voorbereidingen voor een Amerikaanse remake van de trilogie zijn in gang gezet. Denk je dat het mogelijk is om het karakter als dat van Lisbeth in zijn huidige vorm te vertalen naar een Amerikaanse remake. Is zij niet te controversieel voor een breed Amerikaans publiek?
“Ja dat denk ik wel. Ze zullen de seksscènes heel kritisch bekijken want je mag daar gewoon niets laten zien. En Lisbeth is nu eenmaal een heel seksueel geladen persoon. Ze heeft seks met mannen en vrouwen en dat zal waarschijnlijk wel gepolijst worden. Maar eerlijk gezegd kan ik me heel moeilijk voorstellen hoe ze Lisbeth willen vormgeven. Ze is zo on-Amerikaans, maar we zullen zien. Ik zag enige tijd geleden die film met Ellen Page waarin zij een pedofiel martelt (red. Hard Candy). En die vond ik dus heel goed. Ik verbaasde mij erover dat het een Amerikaanse film was. Het is dan ook wel een onafhankelijke productie en geen Hollywood productie.”
Die films zijn dan vaak ook een groter succes buiten Amerika dan in het land zelf.
“Ja dat klopt, ik sprak Amerikaanse filmjournalisten die de film met Ellen Page niet eens kenden.”
Waarin kunnen we je binnenkort zien?
“Ik ga in april beginnen met de opnames van een nieuwe film (red. Clean Out ) van een Franse regisseur (red. Barthélémy Grossmann) met een internationale cast (red. Mads Mikkelsen, Timothy Dalton, Elliott Gould, Mylène Jampanoï). De opnames vinden plaats in Canada, Frankrijk en Zwitserland. Het is wel een Amerikaans productie. Je ziet dat toch steeds meer sprake is van internationale coproducties.”
Er schijnen nog tien verhaallijnen van Stieg Larsson te zijn waar hij aan werkte toen hij in 2004 overleed. Er zijn er nu drie verfilmd.
“Inderdaad, hij wilde eigenlijk tien boeken schrijven. Ik weet dat er een vijfde boek is. Ik weet niet waarom hij het vierde boek liet liggen maar volgens de geruchten heeft zijn partner dat ergens in een computer staan. Niemand weet dat blijkbaar zeker en het schijnt ook niet af te zijn. Het speelt zich naar verluidt ergens in Canada af tussen Eskimo’s en muskusossen. Of het verfilmd wordt weet ik niet maar het is allemaal omgeven met een waas van mysterie.”
Dat Stieg Larsson al overleden was voor zijn boeken uitkwamen draagt bij aan de mythevorming rond zijn persoon en zet aan tot speculatie. We zullen waarschijnlijk nooit weten hoe het nu met Lisbeth en Mikael verder gaat. Toch bestaat de mogelijkheid dat er een nieuw scenario wordt geschreven rond de karakters Lisbeth en Mikael. Zou je Lisbeth nog eens willen spelen?
“Nee. Ik heb alles gegeven aan de rol en er echt alles uitgehaald. Maar het is klaar. Ik weet dat er nu gewerkt wordt aan de Amerikaanse remake en mensen vragen mij dan ook of ik Lisbeth nog eens zou willen neerzetten. Dat zou ik heel vreemd vinden. Om hetzelfde nog een keer te doen maar in een andere taal. Nee, Lisbeth behoort voor mij tot het verleden.”
Constant Hoogenbosch
©Movie Machine 2010
